Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định, để giải quyết gốc rễ vấn đề dạy thêm, học thêm tràn lan, cốt lõi là phải nâng cao chất lượng của giờ dạy chính khóa trên lớp.

10h15: Hoàn thiện quy định pháp luật về dạy thêm, học thêm

Phát biểu kết thúc nội dung chất vấn, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, tại phiên họp, đã có 43 đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi, 12 đại biểu tranh luận; còn 23 đại biểu đăng ký nhưng chưa được đặt câu hỏi do hết thời gian.

Phiên chất vấn đã diễn ra sôi nổi, trên tinh thần xây dựng, trách nhiệm cao. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đã trả lời cơ bản đầy đủ các vấn đề đại biểu nêu, đồng thời cũng thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế và cam kết về việc hoàn thiện chính sách, pháp luật cũng như giải pháp thực hiện trong thời gian tới.

Theo Chủ tịch Quốc hội, thời gian qua, lĩnh vực giáo dục và đào tạo đã đạt được nhiều kết quả quan trọng: giáo dục đại học tiếp tục được đổi mới, tạo chuyển biến về chất lượng đào tạo nguồn nhân lực và nghiên cứu khoa học.

Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục cơ bản được chuẩn hoá; cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học được cải thiện.

Công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh được chú trọng, góp phần bảo đảm tốt hơn môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện.

Bên cạnh những thành quả đạt được, còn có những hạn chế cần khắc phục trong thời gian tới như: việc thực hiện tự chủ giáo dục đại học còn lúng túng, nhận thức chưa đầy đủ.

Giáo dục đại học chưa thực sự gắn với thị trường lao động, chưa đáp ứng yêu cầu nhân lực cho các ngành kinh tế mới, công nghệ cao. Việc tuyển sinh, phân tán các trường đại học, công tác tư vấn tâm lý giáo dục học đường, dạy thêm, học thêm, giảm tải chương trình… còn những vấn đề đặt ra.

Hoạt động nghiên cứu khoa học gắn với đào tạo còn nhiều hạn chế. Bạo lực học đường còn diễn biến phức tạp.

Tình trạng học sinh tử vong do đuối nước, tai nạn giao thông còn nhiều lo ngại. Việc kiểm soát chất lượng bữa ăn học đường ở một số nơi chưa chặt chẽ, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ, các bộ ngành tiếp tục tập trung rà soát, hoàn thiện cơ chế, tháo gỡ điểm nghẽn về thể chế, phân cấp, phân quyền; nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, quy hoạch các trường đại học, thiết lập hệ thống quản trị đại học tiên tiến.

Phát triển đội ngũ giảng viên, các nhà khoa học đủ năng lực, trình độ đáp ứng việc giảng dạy trong lĩnh vực khoa học cơ bản, các ngành kỹ thuật và công nghệ then chốt. Hoàn thiện quy định pháp luật, hướng dẫn, phổ biến, truyền thông rõ hơn về dạy thêm, học thêm.

Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, đảm bảo thực hiện chủ trương tổ chức dạy học 2 buổi/ngày. Tăng cường ứng dụng trí tuệ nhân tạo, thiết bị dạy học thông minh, đổi mới phương pháp, hình thức kiểm tra, đánh giá, nâng cao hơn nữa chất lượng học chính khóa.

Ứng dụng chuyển đổi số để cung cấp thông tin cho cha mẹ học sinh và học sinh, hỗ trợ học sinh học tập hiệu quả hơn. Tiếp tục quán triệt và chỉ đạo thực hiện nghiêm các quy định trong việc bảo đảm môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng, chống bạo lực học đường.

Chú trọng công tác xây dựng văn hóa học đường, thực hiện đầy đủ, thực chất các quy tắc ứng xử văn hóa trong trường học. Phối hợp giữa các cơ quan liên quan để xử lý, gỡ bỏ các thông tin phản cảm, có nội dung bạo lực đến trẻ em và học sinh trên mạng xã hội.

Bố trí đủ nguồn lực, bảo đảm chất lượng bữa ăn học đường. Tăng cường thanh tra, kiểm tra huy động sự tham gia của Ban đại diện cha mẹ học sinh trong việc giám sát an toàn thực phẩm, vệ sinh trường học tại các cơ sở giáo dục. Phối hợp triển khai các giải pháp bảo vệ sức khỏe cho học sinh, sinh viên, trong đó ưu tiên dạy bơi an toàn và giáo dục pháp luật về trật tự an toàn giao thông.

10h10: Đề nghị sớm triển khai chính sách học 2 buổi/ngày

Tiếp tục tranh luận về vấn đề quản lý dạy thêm, học thêm, đại biểu Nguyễn Bích Ngọc (tỉnh Hòa Bình) dẫn quy định tại Thông tư 29 "giáo viên đang dạy học tại các nhà trường không được dạy thêm ngoài nhà trường có thu tiền của học sinh đối với học sinh mà giáo viên đó đang được nhà trường phân công dạy học".

Về nội dung này, đại biểu cho rằng chưa phù hợp - "bởi lẽ thực tế nhiều giáo viên rất giỏi, phụ huynh mong muốn và có nhu cầu được cho con học thêm đối với các thầy cô giáo này. Nhưng hiện tại, nếu muốn học phụ huynh phải lách luật, biến tướng bằng nhiều hình thức nên dẫn đến bức xúc trong dư luận thời gian qua".

Đại biểu cũng cho biết bản thân đã nhận được rất nhiều ý kiến, tâm tư của cử tri về vấn đề này trước khi tham dự kỳ họp.

Về giải pháp mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa ra, đại biểu cho rằng nên tập trung vào việc kiểm soát, điều chỉnh chương trình dạy học và thi cử làm sao cho phù hợp để phụ huynh, học sinh thật sự yên tâm, chỉ cần học ở trường vẫn đủ kiến thức.

Trong thời gian tới, chúng ta phải tiếp tục thay đổi nội dung và chương trình dạy để đáp ứng nhu cầu thực tiễn của phụ huynh, học sinh.

Còn đại biểu Trịnh Xuân An (tỉnh Đồng Nai) bày tỏ nhất trí về chính sách dạy 2 buổi một ngày. Đồng thời đề nghị làm sao để nhanh nhất có thể đưa chính sách vào triển khai - "tất nhiên là không thể ngày một ngày hai chúng ta làm được, nhưng nếu có phương pháp tốt thì chúng ta có thể làm được".

Đại biểu cho rằng, thực tế học 2 buổi/ngày thì các trường tư đã thực hiện từ rất lâu. Các trường này làm được bởi trường thu được tiền từ học phí để đầu tư vào cơ sở vật chất. Tuy nhiên, đại biểu nêu tại phần trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói "không thu phí".

Đại biểu cho rằng như trên thì chúng ta lấy đâu ra tiền để thực hiện chính sách này. Từ đó cần phải có những giải pháp thực sự quyết liệt, thiết thực liên quan đến tài chính.

"Trách nhiệm này không phải chỉ của riêng Bộ GDĐT mà còn là của các địa phương, nhất là trong bối cảnh sắp xếp lại cơ sở vật chất sau sắp xếp, các địa phương phải đầu tư trường học và bố trí kinh phí...", đại biểu Trịnh Xuân An nêu. Về các ý kiến tranh luận trên và một số câu hỏi chất vấn của các đại biểu khác, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết sẽ có trao đổi bằng văn bản để được kỹ lưỡng hơn do đã hết thời gian trả lời.

10h05: Sẽ tăng cường giám sát bạo lực học đường ở khối trường tư

Trả lời chất vấn của đại biểu Tạ Thị Yên (Đoàn Điện Biên) về lo ngại các trường tư thục có thể "né tránh" xử lý bạo lực học đường để thu hút học sinh, Bộ trưởng khẳng định vấn đề này không của riêng khối công lập hay tư thục.

"Bạo lực học đường thì nó cũng chẳng phân biệt được công hay tư, nó là một vấn đề chung”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo ông, các khảo sát, điều tra cho thấy hiện tượng này xuất hiện ở cả hai hệ thống trường. Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng thừa nhận có thể có những trường tư chưa làm tròn trách nhiệm trong việc xử lý triệt để các vụ việc.

Để giải quyết vấn đề này, Bộ trưởng đưa ra các giải pháp cụ thể. Thứ nhất, tăng cường kiểm tra, giám sát. Trách nhiệm giám sát các trường tư thục đã được phân cấp cho Sở Giáo dục và chính quyền địa phương.

Bộ sẽ lưu ý và chỉ đạo các đơn vị này tăng cường kiểm tra, giám sát đối với hệ thống trường tư.
 Thứ hai, đánh giá và ban hành quy định chặt chẽ hơn. Bộ sẽ tiến hành khảo sát, đánh giá kỹ lưỡng thêm. Nếu thực sự cần thiết, Bộ sẽ ban hành các quy định quản lý chặt chẽ hơn nữa đối với hệ thống này để đảm bảo môi trường học đường an toàn, lành mạnh.

9h20: Doanh nghiệp cần đặt hàng trường đại học về sản phẩm khoa học công nghệ

Trả lời câu hỏi của đại biểu Quốc hội Trần Thị Thu Đông (Đoàn Bạc Liêu) về phương pháp tạo mối liên kết giữa nghiên cứu khoa học trong nhà trường và nhu cầu của doanh nghiệp, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng, đây là câu hỏi mang ý nghĩa thời sự khi chúng ta đang cực triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số quốc gia.

Bộ trưởng cho rằng, Nghị quyết 57 đã khai thông các vướng mắc trong chuyển giao sản phẩm khoa học công nghệ, tạo ra sự gắn kết mới giữa nhà trường và doanh nghiệp.

Song, ông cũng nhìn nhận thực tế còn vướng mắc, như hệ thống trang thiết bị, phòng thí nghiệm tại các cơ sở giáo dục đại học còn hạn chế.

Trong khi đó, muốn có các sản phẩm khoa học công nghệ đạt trình độ kỹ thuật tiên tiến thì hệ thống phòng thí nghiệm phải đổi mới bởi “lạc hậu quá làm ra không bán được cho ai”.

Ông cũng thẳng thắn chỉ ra thực tế, lâu nay nghiên cứu khoa học ít ứng dụng được và ít đáp ứng yêu cầu công nghệ của doanh nghiệp.

Trong khi đó từ phía doanh nghiệp, việc “đặt hàng” các trường cũng chưa nhiều.

“Doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp quy mô nhỏ thì nhu cầu đổi mới khoa học công nghệ chưa nhiều, còn doanh nghiệp quy mô lớn tuyên bố đổi mới khoa học công nghệ nhưng lại mua công nghệ của thế giới là nhiều” - Bộ trưởng nêu thực tế.

Về giải pháp, Bộ trưởng nhấn mạnh, cần phối hợp cả 2 yếu tố, nhà trường và doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần đầu tư cho các trường đại học về trang thiết bị, phải ra đề bài và đặt hàng.

Còn các doanh nghiệp đến quy mô nhất định phải tự lập ra các phòng thí nghiệm, có chế tài sử dụng khoa học công nghệ nội địa nhằm thúc đẩy sự phát triển của các trường đại học.

Điều quan trọng, theo Bộ trường, là quan hệ hai chiều để kết nối giữa trường đại học và doanh nghiệp. Và để làm được điều này thì cần vai trò 3 nhà trong việc này, gồm Nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp để thương mại hóa các sản phẩm khoa học công nghệ.

9h10: Tăng cường quản lý một số nhóm ngành đào tạo và quản lý nhà nước ở bậc học đào tạo tiến sĩ

Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (Đoàn Hải Dương) nhận xét việc tự chủ đại học chưa đem lại kết quả như mong muốn, đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp thể chế thực chất để thực hiện, trên các khía cạnh như cơ chế tài chính đầu ra, đặt hàng, chính sách khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia sâu vào giáo dục đại học hay mở rộng quy mô đào tạo nhưng chất lượng là trung tâm... Đại biểu đặt câu hỏi về đột phá thể chế trong phát triển các trường đại học và đề nghị Bộ trưởng thông tin về vấn đề này.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng, nội dung đại biểu đã nêu hướng giải quyết vấn đề tự chủ của các trường đại học. Vấn đề này cần phải làm đồng bộ, toàn diện.

Theo Bộ trưởng, ngành giáo dục đang làm và sắp trình Quốc hội là sửa đồng bộ 3 luật, đặc biệt chú ý đến điều chỉnh, sửa đổi Luật Giáo dục đại học.

Từ đó, sẽ điều chỉnh quy định của pháp luật về tổ chức, hoạt động điều hành của cơ sở giáo dục đại học. Hơn 10 năm qua, Luật này là căn cứ pháp lý triển khai tự chủ đại học và mang nhiều kết quả.

Bộ trưởng cho biết, giai đoạn mới cần đưa tự chủ đại học đi vào chiều sâu, thực chất. Trong quá trình sửa luật sẽ tập trung vào việc tăng cường gắn kết giữa hệ thống giáo dục đại học, nghề nghiệp và hệ thống giáo dục phổ thông.

Bộ trưởng nhắc đến điểm quan trọng sẽ xin ý kiến là việc tự chủ của trường đại học không lấy căn cứ mức độ tự chủ tài chính làm tiêu chí. Từ đó, sẽ kết hợp giữa việc nhà nước hỗ trợ với việc huy động xã hội hóa trong giáo dục.

Về quản trị bên trong, Bộ trưởng thông tin, sẽ xem xét cơ chế của người đứng đầu, hội đồng trường, cơ cấu thành phần, chức năng phối hợp hoạt động sẽ được đưa ra thảo luận.

Ngoài ra, Bộ trưởng cho biết sẽ tăng cường quản lý với một số nhóm ngành đào tạo và quản lý nhà nước ở bậc học đào tạo tiến sĩ. Khi thực hiện phân cấp, phân quyền mạnh hơn, dự kiến sẽ giảm trên 50% thủ tục hành chính.

9h03: Ban hành Thông tư 29 là để quản lý, không phải để cấm

Phát biểu tranh luận, đại biểu Nguyễn Văn Thân (ĐBQH tỉnh Thái Bình, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam) bày tỏ chưa thật sự hài lòng với các câu trả lời của Bộ trưởng về vấn đề dạy thêm, học thêm và bữa ăn cho học sinh.

Đại biểu cho biết, quan điểm của mình là dạy thêm, học thêm không nên cấm: "Giáo viên người ta giỏi mà học sinh lại cầu thị muốn giỏi thêm hoặc là muốn vượt dốt thì cho người ta dạy. Còn chuyện thu tiền là thỏa thuận của 2 bên, sòng phẳng".

Từ đó, đại biểu đề nghị, đối với giáo viên dạy trực tiếp được phép dạy nhưng không được thu tiền.

"Giả sử người ta lấy tiền, mình không biết thì không quan tâm, cứ nghĩ như thế cho thoáng, chứ đừng nghĩ đến chuyện cứ phải đi kiểm tra.

Những gia đình có con học giỏi nhiều khi người ta còn đưa đi khắp thế giới để tìm thầy dạy thêm, bao nhiêu tiền người ta cũng chi", Đại biểu nói.

Còn về vấn đề bữa ăn học sinh, đại biểu cho rằng thực tế rất khó kiểm tra thường xuyên mà chỉ có thể kiểm tra đột xuất, từng thời đoạn.

"Tôi có sáng kiến thế này, bên hiệp hội của chúng tôi sẵn sàng ký với Bộ trưởng Giáo dục, Bộ Y tế, đưa ra một menu đảm bảo sức khỏe được cho các cháu, miễn là chúng ta không có lợi ích nhóm ở đây thì tôi nghĩ chúng ta sẽ làm được, không khó. Bữa cơm cho các cháu nhà nước đã cho tiền rồi mà còn không làm được thì còn làm cái gì. Mà cái này tôi đề nghị là phải làm ngay", đại biểu Nguyễn Văn Thân nói.

Về tranh luận của đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định, trong nội dung Thông tư 29 không cấm việc dạy thêm, học thêm - "học sinh muốn tìm thầy cô giỏi để học thêm thì không có ai cấm cả. Chỉ có lưu ý đối với giáo viên, đối với học sinh đã dạy, học cùng nhau trên lớp thì không lôi nhau ra trung tâm để dạy nữa. Vì ở đó, khi đã có lợi ích chen vào thì cái sự minh bạch, xung đột lợi ích sẽ diễn ra. Do đó, theo Bộ trưởng, chỉ cấm giáo viên trực tiếp dạy thêm cho chính học sinh của mình.

Bộ trưởng cũng cho rằng, từ Nghị quyết 29 của Đảng đến Luật Nhà giáo vừa được thông qua cũng chỉ cấm một chi tiết trên, không cấm với các trường hợp khác. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định lại, thông tư 29 ban hành là để quản lý, không phải để cấm.

9h: Mong muốn chấm dứt "kỳ thi kinh hoàng" của hàng triệu học sinh và phụ huynh mỗi dịp hè

Phát biểu tranh luận với Bộ trưởng, đại biểu Nguyễn Công Long (Đoàn Đồng Nai) quan tâm về việc nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.

Đại biểu cho biết, Bộ trưởng nói chương trình học phổ thông hiện nay quá nhẹ so với thế giới, nhưng ông cho rằng, cần xem xét lại nhiều chính sách trong giáo dục, ví dụ phân luồng học sinh. Phân luồng đặt mục tiêu 40% học sinh tốt nghiệp THCS đi học nghề.

Chính vì tỷ lệ này mà việc đảm bảo cho mơ ước lên THPT của nhiều học sinh gặp khó vì không đảm bảo trường do chính sách phân luồng.

Theo đại biểu, trong kỷ nguyên số, với yêu cầu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chúng ta không thể có nguồn nhân lực chất lượng cao dựa trên nền tảng học sinh có mặt bằng học vấn THCS.

Đại biểu cũng nêu rõ, chính sách phân luồng hiện nay không hiệu quả. Bao nhiêu năm nay phụ huynh mong con học hết cấp 3 nên phải lấy nền tảng THPT để phân luồng.

Từ đó đại biểu mong muốn chấm dứt "kỳ thi kinh hoàng" của hàng triệu học sinh và phụ huynh mỗi dịp hè, đó là kỳ thi vào THPT.

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thừa nhận việc phân luồng chia tỷ lệ 40-60, trong đó 40% học sinh học xong THCS đi học nghề, là cách phân chia cứng nhắc về cả cơ sở lý luận và thực tiễn.

Thông tin quy định này được nêu trong Quyết định 522 do Bộ Giáo dục tham mưu ban hành, Bộ trưởng Sơn cho biết thời điểm này cần văn bản thay thế quyết định trên.

Bộ trưởng cho biết, Bộ Giáo dục đang đề xuất nghị định thay thế theo hướng việc hướng nghiệp phải thực chất, tự nguyện để học sinh có nguyện vọng đều được học THPT.

Bộ Giáo dục đang đề xuất sửa 3 luật gồm: Luật Giáo dục, Luật Giáo dục nghề nghiệp và Luật Giáo dục Đại học, trong đó có nội dung rất quan trọng là tạo ra hệ thống liên thông giữa giáo dục phổ thông, dạy nghề và đại học một cách đồng bộ, nhịp nhàng để sự phân luồng từ bên trong theo hướng tự nguyện, đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới.

8h50: Bạo lực học đường trên không gian mạng ngày càng gia tăng

Đại biểu Nàng Xô Vi – Đoàn Kon Tum nêu thực tế, bạo lực học đường vẫn là thách thức lo ngại trong ngành giáo dục. Hình thức đang chuyển dần từ bạo lực thể chất sang bạo lực tinh thần, đặc biệt trên không gian mạng.

Ở các địa bàn vùng núi, đồng bào dân tộc thiểu số, vấn đề này còn đáng lo ngại hơn khi học sinh còn thiếu kỹ năng tự bảo vệ, giáo viên thì kiêm nhiệm nhiều vai trò. Nhà trường còn thiếu đội ngũ chuyên gia tâm lý học đường. Sự phối hợp gia đình, nhà trường còn nhiều khó khăn. Bộ trưởng đánh giá thế nào về thực trạng này? Lộ trình xây dựng trường học lành mạnh, nhân văn?” - đại biểu đặt câu hỏi chất vấn cho Bộ trưởng Bộ GDĐT.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng, công bằng mà nói, ở các trường học vùng sâu, vùng xa, vấn đề học đường không đến mức phức tạp như ở các trường ở các khu đô thị. Song, ông thừa nhận thực tế, bạo lực trên không gian mạng, mức độ, tính chất ngày càng phức tạp.

“Trong số các vụ bạo lực học đường diễn ra hiện nay, 20 – 25% các hình thức bạo lực học đường là trên không gian mạng. Hình thức Bắt nạt trực tuyến có xu hướng ra tăng và ngày càng phức tạp. Trong phòng chống bạo lực học đường, sẽ cần tập trung hơn với vấn đề bạo lực trực tuyến, bắt nạt trên không gian mạng” - Bộ trưởng nói.

8h40: Đất nước lạc hậu, kinh tế chậm phát triển mà có các trường đại học trong nhóm hàng đầu thế giới là việc vô cùng khó

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) đặt câu hỏi về việc xếp hạng giáo dục đại học trong thời gian qua: "Năm 2025, Việt Nam có 10 đại diện trong bảng xếp hạng đại học thế giới, trong đó có 4 trường lọt tốp 1.000.

Để đạt được mục tiêu đến 2030 có ít nhất 5 cơ sở giáo dục đại học nằm trong top 500 trường tốt nhất thế giới, 5 cơ sở giáo dục thuộc tốp 200 châu Á như đã xác định thì Bộ trưởng có giải pháp và lộ trình thực hiện thế nào?".

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng cho biết, để có được các trường đại học xếp hạng cao thì là một trong những điều mong muốn và là một chỉ tiêu phấn đấu của giáo dục đại học trong tầm nhìn đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.

Chúng ta cũng mong muốn là có ít nhất là 5 trường sẽ đứng vào top 500 của các trường đại học theo thế giới, theo bảng xếp hạng có uy tín trên thế giới.

Tuy nhiên, con đường để đạt được mục tiêu này cũng không phải dễ dàng. Bởi tốc độ phát triển của các trường đại học của chúng ta trong những năm qua thì có phát triển, có gia tăng về các cái chỉ số về khoa học, về đào tạo, nhưng tốc độ phát triển thì chưa nhanh so với yêu cầu của phát triển kinh tế - xã hội và yêu cầu phát triển của nhân lực.

Cũng chính vì tốc độ chưa nhanh đó cho nên là về phía Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Trung ương và Chính phủ cũng đang đề ra rất nhiều các chính sách để thúc đẩy sự phát triển và gia tăng chất lượng các trường đại học cần phải nhanh hơn nữa để mới đáp ứng được các yêu cầu về phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Mức độ xếp hạng các trường đại học và sự phát triển của nền kinh tế cũng là một hệ thống và hô ứng với nhau.

Trong số 200 các trường đại học hàng đầu trên thế giới thì hầu hết đều thuộc các nước trong nhóm G7 và Trung Quốc. Cho nên nếu một đất nước lạc hậu, kinh tế chậm phát triển mà có các trường đại học trong nhóm hàng đầu thế giới là một việc vô cùng khó.

Do đó, bên cạnh việc gia tăng tốc độ phát triển về kinh tế thì đại học cũng phải hết sức cố gắng để cải thiện chất lượng, tăng cường các sản phẩm khoa học công nghệ để có thể cải thiện trên bảng xếp hạng. Xếp hạng cũng là một cái đối sánh quốc tế để chúng ta nhìn thấy chúng ta đang ở đâu.

Tuy nhiên cũng có một điều, xếp hạng cũng chỉ là một kênh để đánh giá các trường đại học. Mà nhiều bảng xếp hạng thì cũng căn cứ nhiều vào các cái công bố quốc tế, bài báo quốc tế.

Vì vậy, bên cạnh những công bố quốc tế thì một phần rất quan trọng là giải các bài toán thực tiễn, những vấn đề lớn của đất nước đang đặt ra và các phát minh, các sáng chế, các giải pháp hữu ích, giải những vấn đề của đời sống thực tế, đóng góp cho đất nước thì đấy là một điều còn quan trọng hơn nữa đối với các trường đại học, nhất là trong giai đoạn mới này.

8h30: Cần đưa ra lộ trình, chỉ tiêu để giảm dần tình trạng dạy thêm, học thêm

Đại biểu Nguyễn Quang Huân (Đoàn Bình Dương) đánh giá, qua các vấn đề mà Bộ trưởng trả lời, có thể thấy ngành giáo dục và riêng Bộ trưởng đang giải quyết nhiều vấn đề khó, "nóng" và được đông đảo cử tri và xã hội quan tâm, trong đó có vấn đề dạy thêm, học thêm.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, Bộ trưởng đã đưa ra nhiều nguyên nhân, giải pháp để giải quyết vấn đề dạy thêm, học thêm đáp ứng mong mỏi của cử tri - "nhưng nếu không khái quát hóa lên thành nhóm nguyên nhân chính thì có thể sẽ không đưa ra được những biện pháp mang tính đồng bộ, không thể giải quyết vấn đề một cách căn cơ".

Đại biểu đánh giá có hai nhóm nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng dạy thêm, học thêm - là kinh tế và xã hội.

Thứ nhất, về kinh tế, nước ta đang phát triển nên chưa tập trung được nguồn lực dẫn tới lương giáo viên chưa cao, số lượng giáo viên, trường học chưa đủ. Đồng thời, chưa tập trung cho vấn đề truyền thông nâng cao nhận thức một cách đồng bộ.

Bên cạnh đó, nền kinh tế của chúng ta cũng chưa phải là nền kinh tế công nghiệp hiện đại, nên khả năng lựa chọn việc làm của học sinh phổ thông là một vấn đề còn hạn chế, từ đó dẫn tới việc tập trung vào việc học để tìm việc.

Thứ hai, về xã hội có 2 vấn đề là tâm lý xã hội và thiết chế xã hội.

"Nước ta xuất phát từ một nước hiếu học, đây là một lợi thế để phát triển xã hội, tuy nhiên dẫn tới vấn đề khác là trọng khoa bảng", đại biểu Nguyễn Quang Huân nói.

Còn về thiết chế xã hội, đại biểu cho rằng, hiện việc tuyển chọn nhân sự chưa đi vào thực chất, vẫn trọng văn bằng, chứng chỉ. Bản thân phụ huynh học sinh nhiều khi còn bị chịu áp lực văn bằng lên chính bản thân mình.

Từ những thực tế trên, đại biểu cho rằng, cần đưa ra các giải pháp kiểm tra, giám sát. Mặt khác phải tuân theo quy luật khách quan.

Điều quan trọng, Bộ Giáo dục và Đào tạo phải đưa ra được lộ trình, chỉ tiêu (trong đó có dạy thêm, học thêm) để phấn đấu đạt.

"Có thể sẽ giảm dần và triệt tiêu khi mà chúng ta trở thành một nước phát triển", đại biểu Huân nêu.

Sau tranh luận của đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn gửi lời cảm ơn và tán thành với ý kiến trên.

8h28: Định hướng của ngành giáo dục để thực hiện chủ trương dạy học miễn phí 2 buổi/ngày

Đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Đoàn Thái Nguyên) cho rằng, chủ trương tổ chức dạy học buổi 2 hoàn toàn miễn phí có ý nghĩa quan trọng. Ông Thành đặt câu hỏi cho Bộ trưởng Bộ GDĐT: “Định hướng của ngành trong triển khai sắp tới để tổ chức tốt, đặc biệt đặt trong bối cảnh cơ sở vật chất, sắp xếp bộ máy cơ sở giáo dục, chính quyền 2 cấp hiện nay?”.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Lâm Thành, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, tại thời điểm này, bậc tiểu học đã triển khai dạy 2 buổi/ngày đạt tới 99%. Nhưng ở bậc THCS, THPT, điều kiện để tổ chức 2 buổi/ngày còn khó khăn, đặc biệt là tại nhiều trường học ở đô thị lớn, không gian chật chội, khó để triển khai việc này.

Bộ trưởng cho biết, thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư trong Thông báo 177, Thủ tướng cũng đã ban hành Chỉ thị 17, trong đó nhấn mạnh, từ tháng 9.2025, các tỉnh, thành phố, tập trung tối đa điều kiện tổ chức buổi học thứ 2 tại trường học. Quan điểm tổ chức là tùy theo điều kiện của từng nơi, cố gắng tối đa, không thu tiền bất kỳ buổi nào.

"Buổi học 2 sẽ tập trung phát triển năng lực toàn diện cho học sinh như: Thể thao, âm nhạc, mỹ thuật, tăng cường năng lực tự học, kỹ năng sống...

Dù còn nhiều khó khăn, nhưng đây là định hướng lớn, cần làm, và nên làm. Bộ GDĐT sẽ chuẩn bị chương trình, hướng dẫn, địa phương sẽ cần chủ động. Tôi hy vọng sẽ từng bước làm tốt. Khi đó, chất lượng dạy học sẽ được cải thiện” - Bộ trưởng nói.

8h15: Giáo viên phải toàn tâm, toàn ý cho giờ dạy chính, không phân tâm cho dạy thêm

Đại biểu Trần Thị Thu Hằng (Đoàn Đắk Nông) chất vấn, theo báo cáo, Bộ có đánh giá tình hình dạy thêm trá hình dưới nhiều hình thức khá phổ biến, cho thấy còn nhiều khoảng cách giữa chính sách và thực tiễn. Cha mẹ học sinh xem việc học trên lớp là chưa đủ để đáp ứng yêu cầu thi cử, cần tìm đến học thêm như giải pháp tất yếu để cải thiện kết quả học tập.

Việc có 2 tồn tại nêu trên được xem là mối quan hệ cung cầu. Tuy nhiên, trong các giải pháp được Bộ trưởng nêu ra chỉ thiên về hoàn thiện thể chế quản lý hành chính, nhưng vấn đề mấu chốt khắc phục triệt để mối quan hệ cung cầu này là nâng cao chất lượng dạy và học giờ chính khóa.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp gì để nâng cao chất lượng dạy và học trong giờ chính khóa.

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng khẳng định đây là một vấn đề có ý nghĩa quan trọng, là lời giải cho bài toán dạy thêm, học thêm đang gây nhiều bức xúc.

Theo Bộ trưởng, để giải quyết gốc rễ vấn đề dạy thêm, học thêm tràn lan, giải pháp cốt lõi là phải nâng cao chất lượng của giờ dạy chính khóa trên lớp. Ông nhấn mạnh: "Khi trả lời câu hỏi này cũng có nghĩa là chúng ta đề cập đến các giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông nói chung”.

Bộ trưởng đã chỉ ra hai nhân tố mang tính quyết định. Trong đó nhân tố quan trọng hàng đầu chính là đội ngũ giáo viên. Bộ trưởng nói: "Nhân tố quan trọng đầu tiên không gì khác, đó là đội ngũ giáo viên. Giáo viên phải đủ về số lượng và toàn tâm, toàn ý cho giờ dạy chính, không phân tâm, không phân tán, không phải lo quá nhiều việc khác.

Để dạy được một giờ dạy chất lượng chính khóa trên lớp, giáo viên cần rất nhiều giờ chuẩn bị, soạn bài, chấm bài, sinh hoạt chuyên môn và hỗ trợ học sinh. Nếu thời gian và tâm sức bị phân tán cho các hoạt động khác (bao gồm cả dạy thêm), chất lượng giờ học chính khóa khó có thể được đảm bảo.

Bộ trưởng khẳng định, Thông tư 29 bản chất không cấm giáo viên dạy thêm mà chỉ quản quản lý, điều tiết. Ngoài giờ trên lớp, giáo viên có thể được quyền tham gia hoạt động dạy thêm theo quy định. Tuy nhiên, nếu số buổi dạy ngoài chính khóa chiếm quá nhiều thời gian dạy thêm thì sẽ không còn thời gian tập trung chăm chút cho giờ dạy chính khóa.

Trong khi đó chương trình giáo dục phổ thông 2018 đòi hỏi giáo viên phải hoạt động nhiều hơn, sáng tạo hơn, không còn phụ thuộc nhiều vào sách giáo khoa. Do đó, việc giáo viên tập trung toàn bộ tâm huyết cho giờ dạy chính càng trở nên quan trọng.

Tiếp đó, cần đảm bảo cơ sở vật chất và sĩ số lớp hợp lý. Nếu như các lớp học mà số học sinh 60-70 học sinh thì chất lượng cũng sẽ rất khó có thể tốt được. Với sĩ số này, giáo viên không thể đổi mới phương pháp, không thể quan tâm, chăm sóc đến từng học sinh.

Vì vậy, việc đầu tư để đảm bảo cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học đầy đủ, phòng học khang trang và sĩ số lớp hợp lý là điều kiện tiên quyết để thực hiện tốt chương trình giáo dục.

Các giải pháp đồng bộ khác bao gồm rà soát chương trình, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường cơ sở dữ liệu và thư viện để học sinh tự học, đổi mới kiểm tra đánh giá.

8h10: Đề xuất quy đầu mối kiểm soát chất lượng bữa ăn về Bộ Y tế

Trả lời câu hỏi của Đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên (Đoàn Long An) liên quan đến vấn đề kiểm soát thực phẩm, đảm bảo cung cấp thức ăn, bữa ăn an toàn cho học sinh, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng, đây là vấn lớn, cần sự vào cuộc của nhiều ngành, nhiều đơn vị.

Về quy định, thể chế, theo Bộ trưởng, hiện nay, các văn bản hướng dẫn về vệ sinh an toàn thực phẩm hầu như đều là thông tư liên tịch giữa Bộ Y tế và Bộ GDĐT.

“Tôi cũng đã đề nghị thống nhất 1 đầu mối là Bộ Y tế quy định cho chặt chẽ. Bộ GDĐT là đơn vị thực hiện đầy đủ theo trách nhiệm, sẽ mạch lạc hơn” - Bộ trưởng nói.

Ông cũng cho biết thêm, thời gian tới, sẽ tiếp tục tăng cường việc kiểm tra giám sát của các tổ chức chính quyền địa phương.

“Trong trường chỉ là kiểm tra phần ngọn. Chúng tôi sẽ phối hợp với Bộ Y tế kiểm tra việc kiểm tra của các địa phương. Ngoài ra, còn có trách nhiệm của nhà trường, nhân viên y tế... Chúng tôi sẽ tăng cường kiểm tra giám sát trong thời gian tới” - Bộ trưởng khẳng định.

8h07: Đại biểu chất vấn tổ chức nhiều kỳ kiểm tra, đánh giá năng lực khác nhau làm tăng áp lực thi cử

Đặt câu hỏi chất vấn, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà (Đoàn Bắc Giang) cho biết, theo Thông tư 06 và sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư 08 của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quy chế tuyển sinh đại học, cao đẳng ngành giáo dục mầm non thì các trường có thể sử dụng nhiều phương thức tuyển sinh, trong đó có kỳ kiểm tra đánh giá năng lực.

Theo đại biểu, cử tri có ý kiến, việc tổ chức nhiều kỳ kiểm tra, đánh giá năng lực khác nhau lại làm tăng áp lực thi cử. Thí sinh ở xa phải di chuyển, tốn kém chi phí, đồng thời phải ôn nhiều nội dung, dạng đề khác nhau làm giảm thời gian tập trung cho chương trình học tập chính khóa. Bộ trưởng có ý kiến như thế nào về việc này và giải pháp khắc phục trong thời gian tới?

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, theo quy định về quyền tự chủ, các trường đại học được tự chủ trong tuyển sinh. Hiện nay, ngoài kỳ thi tốt nghiệp THPT chung, có 5 cơ sở giáo dục tổ chức kỳ thi riêng với các tên gọi khác nhau, phần nhiều là kỳ thi đánh giá năng lực. Trong đó, có 5 nơi thu hút trên 10.000 thí sinh tham gia mỗi kỳ thi.

Tuy nhiên, Bộ trưởng nhấn mạnh một con số quan trọng: "Qua thống kê, khảo sát, số thí sinh dùng các kết quả của kỳ thi đánh giá năng lực để xét tuyển và nhập học vào các trường đại học, tỉ lệ này cũng chỉ chiếm có 3%".

Bộ trưởng khẳng định việc tham gia các kỳ thi này là "sự lựa chọn tự nguyện" của thí sinh. Trước hết là tăng cơ hội cho thí sinh và các trường đại học.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, các kỳ thi riêng này có thể được xem là một bước thử nghiệm quan trọng về khoa học kiểm tra, đánh giá. Các kỳ thi này đang ứng dụng công nghệ hiện đại như thi trên máy tính, và thí sinh có thể biết kết quả ngay.

"Đây cũng là một cái mức thử nghiệm về khoa học kiểm tra đánh giá và cung cấp những cái kinh nghiệm cho các bước đổi mới trong thi tốt nghiệp và tuyển sinh đại học trong những năm tới," ông phân tích.

Bộ trưởng cũng tiết lộ lộ trình đổi mới: theo kế hoạch, từ năm 2027, việc thi tốt nghiệp THPT sẽ được thí điểm thi trên máy tính ở những nơi có đủ điều kiện. Ông cho rằng, những kinh nghiệm từ các kỳ thi riêng hiện nay sẽ giúp hướng đến một sự thống nhất cao trong việc thi cử và tuyển sinh, dựa trên nền tảng khoa học và ứng dụng công nghệ thông tin, qua đó "làm giảm áp lực không cần thiết cho người học hơn trong thời gian sắp tới".

Nhóm vấn đề chất vấn dành cho Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn có thực trạng và giải pháp phát triển, nâng cao chất lượng giáo dục đại học gắn với yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Việc thực hiện quy định của pháp luật về dạy thêm, học thêm là vấn đề thời sự, cũng sẽ được tư lệnh ngành giáo dục giải đáp rõ trong phiên đăng đàn của mình.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn còn trả lời về công tác bảo đảm môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện; phòng, chống bạo lực học đường; bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm trong trường học.

Trước đó, trong phiên chất vấn ngày 19.6, đã có rất nhiều vấn đề được các đại biểu đặt ra, đề nghị Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo làm rõ, trong đó, nhóm nội dung liên quan đến dạy thêm, học thêm tiếp tục làm "nóng" nghị trường Quốc hội.

Đã có nhiều câu hỏi đại biểu đặt ra và với cương vị tư lệnh ngành Giáo dục, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định quan điểm xuyên suốt: Luật Nhà giáo và thông tư đều nghiêm cấm nhà giáo ép buộc người học tham gia học thêm dưới mọi hình thức.

Còn trong trường hợp học sinh tự nguyện, có nhu cầu học ngoài thời gian chính khóa, Bộ trưởng lưu ý các giáo viên, quan trọng hướng dẫn cho học sinh tự học, sử dụng buổi học thứ 2 hiệu quả chứ không phải các học sinh có nhu cầu "nài học thêm là dạy thêm". Bởi theo ông, hạn chế việc dạy thêm trong và ngoài trường, đặc biệt trong nhà trường để học sinh có thời gian tự học, đọc tài liệu, học các môn liên quan đến kỹ năng, trang bị những thứ cần thiết khác.

Người đứng đầu ngành giáo dục cũng cho biết, hiện Bộ đã tham mưu cho Thủ tướng ban hành chỉ thị chuẩn bị tổ chức buổi dạy thứ 2.

"Muốn tổ chức buổi dạy thứ 2 cũng phải có quá trình, tức có thời gian cho việc khác chứ không phải cứ còn thời gian "hở ra là lôi nhau ra dạy thêm kiến thức cũ" - Bộ trưởng khẳng định.

Không phải cứ học sinh có nhu cầu là dạy mà ở đây phải đảm bảo giữ tuổi thơ cho trẻ em.

Các em phải có thời gian chơi, học những thứ khác. Còn khi thiết kế chương trình phổ thông 2018, theo Bộ trưởng, đã tính đến việc bằng thời gian chính khóa trong kế hoạch nhà trường có thể đảm bảo các yêu cầu.

"Trong trường hợp này, không phải cứ học sinh tự nguyện là đáp ứng trong nhà trường" - Bộ trưởng nói thêm và nhấn mạnh với việc dạy thêm, học thêm còn nhiều vấn đề phải trao đổi.

https://laodong.vn/thoi-su/bo-truong-giao-duc-giao-vien-phai-toan-tam-cho-gio-day-chinh-khong-phan-tam-cho-day-them-1526890.ldo

Nhóm Phóng viên (BÁO LAO ĐỘNG)