Theo Bộ Y tế, thuế thuốc lá được coi là một trong các biện pháp hữu hiệu nhất để ngăn chặn người trẻ bắt đầu hút thuốc và giúp người đang hút thuốc cai thuốc.

Giá thuốc lá rẻ làm tăng khả năng tiếp cận và mua thuốc lá

Bộ Tài chính đưa ra dự thảo sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, trong đó đề xuất tăng thuế thuốc lá theo hướng bổ sung thuế tuyệt đối.

Bà Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) cho biết, Việt Nam vẫn là một trong 15 nước có số nam giới trưởng thành hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới.

Đại diện Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá cho hay: Sử dụng thuốc lá đã và đang gây ra những gánh nặng lớn về bệnh tật và tử vong, đe dọa sự phát triển kinh tế, xã hội ở Việt Nam.

Mỗi năm Việt Nam có hơn 84.500 ca tử vong do hút thuốc chủ động và 18.800 ca tử vong do các bệnh gây ra bởi phơi nhiễm với khói thuốc thụ động. Phần lớn những người chết vì bệnh liên quan đến thuốc lá là những người trong độ tuổi lao động, nghĩa là tử vong sớm.

Một trong những nguyên nhân chủ yếu của việc tỉ lệ hút thuốc lá còn cao và giảm chậm là do thuế thuốc lá của Việt Nam còn rất thấp. Giá thuốc lá rẻ làm tăng khả năng tiếp cận và mua thuốc lá của thanh thiếu niên và người nghèo.

Trong khi đó, thuế thuốc lá được coi là một trong các biện pháp hữu hiệu nhất để ngăn chặn người trẻ bắt đầu hút thuốc và giúp người đang hút thuốc cai thuốc. Tuy nhiên, biện pháp thuế chỉ thực sự phát huy hiệu quả của nó nếu thuế thuốc lá được tăng lên mức độ có ý nghĩa và thường xuyên.

Luật thuế tiêu thụ đặc biệt hiện nay Việt Nam đang áp dụng tính thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt theo tỉ lệ là 75% và giá tính thuế là giá xuất xưởng. Tỉ lệ thuế thuốc lá tính theo giá bán lẻ chỉ chiếm 38,8% giá bán lẻ.

Theo báo cáo toàn cầu của Tổ chức y tế thế giới, Việt Nam nằm trong số 15 nước có giá thuốc lá thấp nhất thế giới. Nếu duy trì mức thuế tiêu thụ như hiện nay, Việt Nam không thể đạt mục tiêu của Chiến lược Quốc gia về Phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030 (giảm tỉ lệ sử dụng thuốc lá trong nhóm nam từ 15 tuổi trở lên xuống dưới 36 %; nhóm nữ từ 15 tuổi trở lên xuống dưới 1%)

Với mức giá bán lẻ này, thuốc lá rất dễ tiếp cận với người có thu nhập thấp, trẻ em và trẻ vị thành niên.

Bộ Y tế ước tính thiệt hại kinh tế đối với xã hội do hút thuốc lá chủ động và thụ động chiếm đến 1,14% GDP, tương đương hơn 108.000 tỉ đồng/năm. Chi phí này cao gấp 5 lần so với nguồn thu từ thuế thuốc lá mang lại.

WHO từng tính toán rằng nếu mỗi quốc gia tăng 10% thuế thuốc lá, mức tiêu dùng sẽ giảm trung bình 4% ở các nước thu nhập cao và 5% ở các nước thu nhập thấp hoặc trung bình. Với Việt Nam, con số đó có thể lên đến 8%.

2 phương án tăng thuế thuốc lá

Trong dự thảo sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), Bộ Tài chính đề xuất tăng thuế thuốc lá theo hướng bổ sung thuế tuyệt đối.

Theo phương án 1, giữ nguyên mức thuế suất 75% và bổ sung thuế tuyệt đối. Cụ thể, từ năm 2026, mỗi bao thuốc lá sẽ chịu thêm 2.000 đồng thuế tuyệt đối. Từ năm 2027 đến 2030, mức thuế này sẽ tăng thêm 2.000 đồng mỗi năm, đạt 10.000 đồng/bao vào năm 2030.

Với phương án 2, cũng giữ nguyên thuế suất 75%, nhưng ngay từ năm 2026 sẽ áp dụng thuế tuyệt đối 5.000 đồng/bao. Mỗi năm sau sẽ tăng thêm 1.000 đồng/bao, đến năm 2030 đạt 10.000 đồng/bao.

Bộ Tài chính nghiêng về phương án 2 vì cho rằng việc tăng thuế tuyệt đối ngay từ năm 2026 sẽ tạo sự chuyển biến rõ rệt trong giảm tiêu thụ thuốc lá.

Phương án thuế với thuốc lá được Bộ Y tế và WHO khuyến nghị là áp dụng hệ thống thuế hỗn hợp bao gồm thuế tỉ lệ đạt 75% giá bán lẻ và thuế tuyệt đối tăng lên ít nhất 5.000 đồng mỗi bao thuốc vào năm 2026 và tăng dần theo lộ trình tới 15.000 đồng mỗi bao vào năm 2030.

Ông Nguyễn Tuấn Lâm, chuyên gia phòng chống tác hại thuốc lá của WHO tại Việt Nam, cho hay kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy thuế hỗn hợp giúp giảm tiêu thụ thuốc lá đáng kể đồng thời tăng nguồn thu ngân sách ổn định.

Tăng thuế thuốc lá sẽ làm tăng giá bán, từ đó khuyến khích người tiêu dùng cân nhắc lại thói quen sử dụng, góp phần giảm sự phụ thuộc vào sản phẩm có hại này.

https://laodong.vn/xa-hoi/thong-tin-moi-ve-lo-trinh-tang-thue-thuoc-la-1488042.ldo

Thùy Linh (báo lao động)